Botlar nedir?
Rəqəmsallaşma dünyada geniş vüsət aldığından artıq bir çox şeyi insanlar etmirlər. Kompüter texnologiyası və proqramlaşdırma dilləri ilə inkişaf edən rəqəmsal dünyada fasiləsiz və sürətli təkrar tələb olunan bəzi işlər BOT adlı proqram sayəsində edilir. Fabriklərdəki robotlar kimi davamlı olaraq eyni işi edən bu proqramlara robotun kısaltması kimi BOT deyilir. Bu yazıda, vəzifələrinə və bağlı olduqları təşkilata görə fərqli adlarla təyin olunan BOT’lar arasındakı veb baxış botlarına diqqət edəcəyik.
Veb axtarış botları
İnternetdə həqiqi, yalan və ya təkrarlanan məlumatlar olan çox sayda veb sayt mövcuddur. Bu qədər veb sayt arasında həqiqi, yeni və qiymətli məzmun olan veb saytları pis nümunələr kimi ayırmaq lazımdır. Bu dəqiq tapşırıq üçün hazırlanmış proqramı veb axtarış botları adlandırırıq.
Botları kim və nə məqsədlə təşkil edir?
İnternet ilk dəfə geniş yayıldıqda insanların bu qədər veb sayt arasındakı məlumatları necə əldə edəcəyi sualı axtarış motorlarının yaradılmasına zəmin yaratdı. Əvvəlcə axtarışlar müəyyən qaydalara əsasən aparılırdı və nəticələr çox vaxt axtardığınızla çox da əlaqəli deyildi. Əlbəttə ki, hər şeydə olduğu kimi, axtarış motorlarında süni intellekt istifadəsinin artması səbəbindən işlər inanılmaz bir dönüşə imza atdı. Axtarış motorları, istifadəçilərinə ən yaxşı təcrübəni təmin etmək üçün edilən axtarışa ən yaxın, ən dəqiq və ən qiymətli məlumatlarla cavab vermək istəyirlər. İstifadəçi axtardığını ilk bir neçə linkdən tapmalıdır. Bəs bunu necə edirlər? Cavabımız BOT olacaq.
Botlar axtarış işini necə həyata keçirir?
Hər axtarış motorunda BOT’lar fərqli olmasına baxmayaraq, həmin axtarış motorunun inkişaf etdirdiyi alqoritmlərə görə təyin olunan qaydalara və sıxlığa görə veb saytları davamlı ziyarət edirlər. Hər ziyarətdə, həmin veb saytda əvvəlki ziyarətdən fərqli bir şey varmı, veb saytda işləməyən bir keçid və ya səhifə varmı, məzmunda istifadəçilərin axtardıqları məlumatlar üçün uyğun olan hansı açar sözlər var, əlaqələndirilən sayt və ya yəni bir istinad varmı, veb saytın quruluşu və s. kimi bir çox digər meyarlara nəzarət edirlər. Quruluşuna görə dedikdə, veb saytın arxitekturasına, menyuların paylanmasına və məzmununa görə saytı tarar. Bunu etməkdə məqsəd, növbəti səfərində nəyi və harada tapacağını bilməklə sürətli hərəkət etməkdir.
Veb axtarış bot növləri
Dediyimiz kimi, BOT-lərin axtarış və tarama meyarlarının qaydaları hər axtarış sistemində dəyişə bilər. Ən çox bilinənlərdən başlayaraq axtarış motorları BOT’ları tanıyaq.
GoogleBOT
Google tərəfindən hazırlanmış BOT ən məşhurudur. Google, bu BOT’lar sayəsində bütün məlumatları indeksində yaradır. Veb saytların məzmunu, kodları, digər veb saytlarla əlaqələr kimi bir çox məsələni daim axtarır.
GoogleBOT sıralaması dəyişkən olsa da, Google axtarışlarında siyahıya alınmaq üçün məlumatlarınızın Google indeksinə yüklənməsinə imkan verir. Veb saytınıza tez-tez yeni məlumatlar, foto və videolar yükləsəniz, GoogleBOT sizə tez-tez baş çəkəcəkdir. İki növü var: ‘Deep Bot’ (Deepbot) və ‘Regenerative Bot’ (Freshbot).
Deepbot (Deep Bot) vebdəki bütün saytları və bağlantıları araşdırmağa çalışır və veb saytların Google indeksinə yüklənməsindən məsuldur, bunu ayda bir dəfə etməyə çalışır.
Freshbot (Refresher Bot) vebdəki yenilənmiş səhifələri tarayır, dəyişiklikləri və yenilikləri aşkarlayır və yalnız həmin məlumatların indekslənməsini təmin edir. Yeni məlumatların tez-tez daxil olduğu veb saytları ziyarət edir. GoogleBOT-un saytınızı bəyənməsini və onu daim və tez-tez ziyarət etməsini istəyirsinizsə, onun diqqətini cəlb etməlisiniz.
Demək olar ki, bütün axtarış motorlarına tətbiq olunan başqa bir qayda var. Yəni veb saytınızın hansı hissələrinin robots.txt faylı ilə BOT-a sürülə biləcəyini müəyyənləşdirmək.
YandexBOT
Bildiyiniz kimi, Yandex axtarış motorunun BOT-a verilən ad. Rusiyada yaradılan və Rusiyada bazarın 60%-ni ələ keçirən Yandex daha sonra bir çox ölkədə nümayəndəlik açdı və bu ölkələrə investisiya qoymağa başladı.
BingBOT
Microsoft tərəfindən hazırlanmış bir veb tarama botudur. Əvvəllər MSNbot, daha sonra 2009-cu ildə BING axtarış sisteminin yaradılması ilə Bingbot adlandırıldı.
Bing, 2009-cu ilin iyulundan bu yana Yahoo axtarış motoru nəticələri ilə işləyir. Veb saytınızı Bing axtarış motorunun indekslərinə əlavə etmək istəyirsinizsə, Bingbot üçün də düzəlişlər etməlisiniz.
AppleBOT
Siri və spotlight təklifləri üçün Apple tərəfindən hazırlanmışdır. Əgər Apple xidmətləri üçün hədəfləriniz varsa, veb saytınızı Applebot’a təqdim etməli və düzəlişlər etməlisiniz. Apple Bot-un yalnız Siri və Spotlight təklifləri üçün istifadə ediləcəyini deyilsə də, bir sıra fərqli şayiələr də var. Bu şayiələrin səbəbi son vaxtlar AppleBot ziyarətlərində baş verən ciddi trafik artımıdır.
Leave a Reply